Konieczna pod względem ochrony klimatu poprawa efektywności energetycznej będzie wymagała szeregu bodźców, a przede wszystkim zwiększenia innowacyjności.
Średni koszt modernizacji 50% wszystkich domów jednorodzinnych i wielorodzinnych, a także budynków niemieszkalnych będzie, w zależności od przyjętego wariantu efektywności, wynosił 270-470 mld złotych. Jednocześnie prosty okres zwrotu nakładów inwestycji wyniesie ok. 10 lat, a korzyści sięgną 700 mld złotych.
Zwiększenie efektywności energetycznej naszej gospodarki to jedna z kluczowych potrzeb, mających na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych. Z analiz i danych przedstawionych w rozdziałach 4 i 5 wynika, że niskoemisyjne technologie powinny zastępować węgiel w miksie energetycznym[1]. Jeśli jednocześnie nie będziemy dbać o to, by z energii korzystać rozsądnie, ciągle będziemy w deficycie mocy i trudno będzie pożegnać się ze starymi elektrowniami konwencjonalnymi. To samo dotyczy sposobu, w jaki ogrzewamy nasze domy i napędzamy nasze samochody. Dlatego zwiększanie efektywności energetycznej jest jednym z głównych obszarów polityki klimatycznej Unii Europejskiej.
Znaczenie poprawy efektywności energetycznej[2] podkreśla wprowadzone przez amerykańskiego fizyka i działacza ekologicznego Amory’ego Lovinsa nośne pojęcie negawatów, jako miernika ekonomicznego wartości energii zaoszczędzonej, w przeciwieństwie do energii wytworzonej. Powszechnymi i znanymi źródłami negawatów są technologie energooszczędne w przemyśle, ocieplanie budynków, budowa domów energooszczędnych, wspólne użytkowanie samochodów itd. W praktyce negawaty to zwykle najtańsze źródło energii.
Miary efektywności energetycznej są jednak bardzo różne i złożone, a ich celem jest mierzenie postępu w tym zakresie, ocena podjętych działań, trendów, porównanie gospodarek, sektorów i produktów pod kątem energochłonności, a więc i emisyjności.
Hasło „Osiągniesz więcej zużywając mniej” to nie tylko slogan, ale motto wielu działań realizujących zasadę zrównoważonego rozwoju.
Całkowity potencjał poprawy efektywności energetycznej można podzielić na dwie kategorie. Pierwszą jest poprawa efektywności wynikająca z ciągłego postępu technologicznego i intensyfikacji procesów wytwórczych. Drugą są dodatkowe, skoncentrowane działania skupiające się na szybkim przejściu do jakościowo nowych rozwiązań, które są na ogół wspierane przez interwencję publiczną.
Poniżej przedstawiono oszacowania potencjałów oszczędności energii w poszczególnych sektorach gospodarki w Polsce.
Potencjał efektywności energetycznej sektorów gospodarki w Polsce
Źródło: Ministerstwo Gospodarki
Potencjał efektywności energetycznej sektorów gospodarki w Polsce
Źródło: Ministerstwo Gospodarki
Potencjał na poprawę efektywności energetycznej posiadają wszystkie podstawowe sektory gospodarki: mieszkalnictwa, usług, przemysłu, transportu. Jednak przedstawione powyżej potencjały oszczędności wydają się być ostrożne, szczególnie w świetle dokonującego się postępu technologicznego oraz wzrostu świadomości odbiorców energii. Na przykład w budynkach pasywnych zużycie energii na cele grzewcze jest 8-krotnie mniejsze niż w budowanych obecnie w Polsce, zgodnie z Warunkami Technicznymi w zakresie ochrony cieplnej. Czyli tutaj potencjał wynosi i ponad 80%.
Rynkowe zachowania podmiotów gospodarczych dążących do adaptacji nowych, efektywniejszych energetycznie technologii, wspólnie z działaniami publicznymi przedstawionymi w krajowych planach działań dotyczących efektywności energetycznej, pozwolą na znaczącą poprawę efektywności energetycznej w średnio i długookresowym horyzoncie czasowym. Trzema kluczowymi obszarami, ze względu na duży potencjał są:
- poprawa efektywności energetycznej w budynkach (mieszkalnych i innych),
- poprawa efektywności paliwowej transportu,
- rozwój systemów kogeneracyjnych (jednocześnie produkujących energię elektryczną i ciepło) w przemyśle.
[1] Miks energetyczy (z ang. Energy mix) to udział poszczególnych paliw i technologii w wytwarzaniu lub konsumpcji energii.
[2] Dyrektywy unijne dość lakonicznie definiują „efektywność energetyczną”, stwierdzając, że jest to „stosunek uzyskanych wyników, usług, towarów lub energii do wkładu energii”. Odwrotnością tak zdefiniowanej efektywności energetycznej jest energochłonność, tradycyjnie od dziesięcioleci używana i obliczana, również jako jedna z miar konkurencyjności gospodarek, procesów, produktów.