Każde państwo członkowskie ma obowiązek ustanowienia systemu zobowiązującego do efektywności energetycznej.System ten powinien zapewnić osiągnięcie przez dystrybutorów energii lub przedsiębiorstwa prowadzące detaliczną sprzedaż energii, łącznego celu w zakresie oszczędności energii końcowej do dnia 31 grudnia 2020 r. Cel ten jest, co najmniej równoważny osiąganiu nowych oszczędności energii każdego roku od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. w wysokości 1,5% rocznego wolumenu sprzedaży energii.
Celem regulacji unijnych, wspólnie przygotowanych przez wszystkie kraje członkowskie, są ograniczenie szkodliwych emisji, wzrost bezpieczeństwa energetycznego, ograniczenie wciąż rosnącego importu nośników energii, stymulacja gospodarek i wzrost ich innowacyjności. Także, nie należy nałożonych wymagań traktować jako przykrego obowiązku, ale jako wyzwania i stymulację do podjęcia kroków daleko wykraczających poza te wskazane w oficjalnych dokumentach (z założenia jednak „zachowawczych”).
Polityka i regulacje dotyczące efektywności energetycznej w Polsce
Do najważniejszych dokumentów definiujących politykę efektywności energetycznej w Polsce należą:
- Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku;
- Krajowe Plany Działań (KPD) dotyczące efektywności energetycznej (1, 2, 3 KPD odpowiednio z lat 2007, 2012, 2014), do których tworzenia obligowała poprzednia dyrektywa 2006/32/WE dotycząca efektywności energetycznej.
Główne cele polityki energetycznej, sformułowane w 2009 r., w tym obszarze to:
- Dążenie do utrzymania zero-energetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną;
- Konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15.
Już obecnie spełnienie tych celów wydaje się bliskie, a sensowne jest postawienie nowych i bardziej śmiałych wyzwań.
Powyższe dokumenty przedstawiają cele dla Polski, środki, rezultaty, a przede wszystkim nadają najwyższy priorytet efektywności energetycznej. Priorytet ten nie jest natomiast w zadawalający sposób przełożony na działania w tym zakresie (systemowe wsparcie, ciągłość i zakres wsparcia).
W Polsce obowiązuje ustawa z dnia 20 maja 2016 r. mającą na celu dalszą poprawę efektywności energetycznej polskiej gospodarki oraz zapewnienie realizacji krajowego celu w zakresie efektywności energetycznej. Ustawa wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywę w sprawie efektywności energetycznej (2012/27/UE).
Ustawa zawiera również zadania do zrealizowania przez jednostki sektora publicznego, mające na celu poprawę efektywności energetycznej. Ustawa wprowadza regulację, zgodnie z którą jednostka sektora publicznego może realizować i finansować przedsięwzięcia na podstawie umowy o poprawę efektywności energetycznej. Wszystkie polskie organy władzy publicznej będą miały obowiązek kupowania efektywnych energetycznie produktów i usług. Będą też musiały kupować czy też wynajmować efektywnie energetyczne budynki oraz wypełnić zalecenia dotyczące efektywności energetycznej w budynkach modernizowanych i przebudowywanych, należących do skarbu państwa.
Według ustawy zostanie zachowany funkcjonujący od 2013 r. system świadectw efektywności energetycznej (białe certyfikaty). Biały certyfikat jest dokumentem zaświadczającym, że w ramach przeprowadzonej modernizacji został osiągnięty pewien minimalny poziom rocznego zużycia energii. Po otrzymaniu certyfikatu od Urzędu Regulacji Energetyki staje się on towarem handlowym (nabywa charakteru prawa majątkowego), który należy spieniężyć na Towarowej Giełdzie Energii. System ten to szansa na otrzymanie dodatkowych środków pieniężnych za wykonanie modernizacji skutkującej zmniejszeniem zużycia energii. Zgodnie z ustawą, wartość białego certyfikatu będzie wynikała z popytu i podaży, ale zakłada się, że będzie zbliżona do 1500-2000 zł. za każdą zaoszczędzoną tonę ekwiwalentu oleju (toe). W statystycznym gospodarstwie domowym, średnie zużycie w na nośniki energii wynosi 86 GJ, czyli ok. 2 toe.[1] Rozwiązania takie, powinny skłonić właścicieli domów, do tego, aby ocieplali domy i wymieniali sprzęt na energooszczędny w tym samym czasie co sąsiedzi, po to, aby później zbiorczo móc wystąpić o wydanie białych certyfikatów i skorzystać z systemu wsparcia.
[1] GUS, Zużycie energii w gospodarstwach domowych w 2012 r., http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/zuzycie-energii-w-gospodarstwach-domowych-w-2012-r-,2,2.html, 24.09.2016